Hướng dẫn cách chọn đàn Piano
Người Châu Âu đã có truyền thống lâu đời khi chọn lựa đàn Piano, chắc chắn người ta sẽ đến tiệm đàn để xem, để đánh, để nghe âm thanh, so sánh với những cây đàn Piano khác để chọn lựa. Khi chọn xong, cho dù phát hiện ra những vết xước khá nhiều trên đàn, màu sắc thay đổi đôi chút, người ta vẫn đề nghị chuyển đàn Piano về nhà họ. Những đồ vật khác có vết xước, đàn Piano cũng không phải là ngoại lệ. Vấn đề ở chỗ ta có thể đề nghị giảm giá nhiều ít, hoặc đề nghị sửa lại.
– Đặc điểm lựa chọn đàn Piano Mới:
Nước sơn: màu sắc trang nhã, design hợp với sở thích. Gần đây ở Châu Âu, Mỹ, Nhật, các trường học và nhà hàng thường sử dụng màu đen. Những người bình thường có khuynh hướng chọn màu phù hợp với trang trí nội thất trong nhà mình, số người mua màu gỗ chiếm áp đảo. Và màu đen thiên về lượng đàn sản xuất đại trà.
Màu sắc của bảng gỗ phát âm (sound board) và vân sớ gỗ: yêu cầu người ở cửa hàng trưng bày mở nắp trên và nắp dưới đàn Piano. Từ nắp dưới có thể nhìn thấy tấm sound-board, nếu nhìn được cả phía sau đàn Piano thì càng tốt. Màu của sound-board càng trắng thì là Hyufute sản xuất ở Châu Âu. Trường hợp màu đỏ trà là Spelluse của Canada. Cả hai loại gỗ đều thuộc họ nhà thông lá kim. Nhưng gỗ của Châu Âu vì hầu hết đều khai thác từ rừng trồng ở những triền núi phía Bắc, nên vân sớ gỗ nhuyễn hơn, do đó âm thanh vang tốt hơn.
Trụ chống: Dây đàn Piano gồm có 232 sợi, mỗi một sợi có sức căng 90kg. Khung sắt (frame) và trụ chống chịu lực căng này. Như tôi nói ở trên, khi xem mặt sau của đàn Piano sẽ thấy trụ chống. Trụ chống có chất lượng vững chắc như thế nào thì chúng ta có thể xem và so sánh ở các cây đàn Piano để biết. (Những cửa hàng trưng bày Piano chỉ của cùng một hãng thì ta không thể so sánh sự khác biệt giữa những cây đàn Piano của nhiều hãng khác nhau được).
Bộ máy (action): Cơ cấu từ bàn phím đến búa đánh lên dây đàn Piano, có khoảng 2.200 bộ phận. Trong số này, bộ phận đặc biệt cần thiết là búa đàn (hammer). Hình dạng của búa có đẹp hay không hoặc khe khoảng cách giữa các phím đàn có đẹp hay không tùy theo hãng sản xuất. Khoảng cách (khe) giữa các phím đàn nếu không tốt thì chỗ hẹp, chỗ rộng không đồng đều, không khí ẩm thấp cao làm cho gỗ giãn nở, phím đàn khó cử động.
Âm sắc và cảm nhận phím (touch): Sau cùng, hãy đánh thử phím đàn để thử âm thanh, không cần thiết phải đánh như diễn tấu cũng có thể thử tiếng đàn được. Chỉ cần một ngón tay là được, đánh tuần tự từ âm trung, âm cao, âm trầm, sau đó đánh thử so sánh với đàn khác. Bằng cách đó, chắc chắn ta biết được sự khác biệt âm sắc giữa cây đàn đó với cây đàn khác. Đánh đàn bằng 3 đến 4 ngón, ấn phím từ từ xuống, so sánh với đàn Piano khác các bạn sẽ biết phím đàn nặng hay nhẹ (gần đây người ta thích đánh đàn nhẹ, nên một số hãng cũng sản xuất đàn Piano phím nhẹ).
– Đặc điểm lựa chọn đàn Piano Cũ: Không nên lệ thuộc vào số seri
Có nhiều khách hàng nói: Piano sản xuất vào năm nào, số seri không mới. Đây là một sai lầm lớn. Ví dụ trong lĩnh vực xe hơi, xe cũ của hãng taxi chẳng hạn, cho dù đời sản xuất còn mới, nhưng tần suất đã chạy thì bằng gấp từ 5 đến 20 lần xe cũ bình thường chạy. Không lẽ chúng ta lại đi mua xe hơi cũ bằng độ mới của năm?
Piano cũng thế, cây đàn Piano mà người chuyên nghiệp đánh, cây đàn Piano sử dụng ở trường nhạc, cây Piano mà người sinh viên đánh thì mau hao mòn hơn, bởi vì đến lúc đàn sắp hư nhiều rồi, nên mua mới đổi cũ, người ta thu lại, và thế là xuất hiện đàn Piano cũ. Hơn nữa, nếu là những cây đàn Piano của các hãng sản xuất hàng loạt như tôi đã trình bày ở trên về việc xử lý hóa, giảm giá thành thì mau hư hơn. Còn những cây Piano sản xuất trước đây được 35-40 năm tính tới thời điểm hiện tại có nguyên liệu gỗ rất tốt, âm sắc hay, và giữ được lâu dài.
Búa đàn làm bằng lông cừu có hình quả trứng đánh vào dây làm phát ra âm thanh. Búa đàn là bộ phận cực kỳ quan trọng. Búa sử dụng nhiều thì ở đầu búa sẽ in sâu vết hằn của dây đàn Piano do búa tiếp xúc với dây quá nhều. Người ta phải mài búa (Filring – dùng giấy nhám mài búa cho tròn lại hình quả trứng) và chỉnh búa về hình dạng nguyên thủy. Trong khi đó nếu búa đã phải mài nhiều lần trong quá khứ thì độ lớn búa bị thu nhỏ lại ta có thể nhận thấy được. Dấu tích của dây đàn ăn sâu vào đầu búa trở thành đường rãnh, có tiệm Piano cứ để búa nguyên như thế mà bán, tốt hơn không nên chọn tiệm này (đây là tiệm thiếu kỹ thuật và kiến thức về Piano).
Dây đàn và trục lên dây (tuning pin): Dây đàn Piano được quấn chặt vào trục (pin) nên người ta gọi đó là tuning pin. Đúng với tên của nó, khi lên dây (chỉnh âm thanh đúng độ cao) thì xoay trục này bằng dụng cụ chỉnh dây cho cường độ âm thanh đúng.
Bản phát âm (sound-board) và trụ chống: Việc xem mặt sau của đàn Piano rất cần thiết. Bản phát âm vì trải qua nhiều năm nên thường chuyển thành màu đỏ. Đàn Piano cũ thì không cần phải xem màu, mà nên xem có rạn nứt hay không. Rạn nứt là vết thương quan trọng của bản phát âm, làm âm thanh không thể vang được. Trụ chống làm bằng gỗ vững chắc, ta nên xem có bị mốc bám không.
Bàn phím: Nắm bàn phím bằng ngón trỏ và ngón cái, lắc qua phải qua trái, chuyển động một đôi chút là bình thường. Trường hợp chuyển động thành cụm nhiều là do nỉ (nỉ ngăn chặn tạp âm) ở dưới mặt bàn phím đã mòn, và cần phải được thay, dán mới lại.
Nỉ giảm âm thanh: Trường hợp đàn Upright, khi đạp pedal chính giữa thì miếng nỉ giảm âm thanh sẽ được kéo xuống vào khoảng cách giữa búa và dây. Cái nỉ này có chức năng giảm âm. Ở đàn Piano cũ xưa thì nỉ này chuyển màu hơi đỏ và hơi cứng. Một số tiệm bán đàn có lương tâm họ thay bằng nỉ mới trắng toát. Có thể mở nắp trên của đàn sẽ thấy ngay.
Âm sắc và cảm nhận phím (touch): Sau cùng, hãy đánh thử phím đàn để thử âm thanh, không cần thiết phải đánh như diễn tấu cũng có thể thử tiếng đàn được. Chỉ cần một ngón tay là được, đánh tuần tự từ âm trung, âm cao, âm trầm, sau đó đánh thử so sánh với đàn khác. Bằng cách đó, chắc chắn ta biết được sự khác biệt âm sắc giữa cây đàn đó với cây đàn khác. Đánh đàn bằng 3 đến 4 ngón, ấn phím từ từ xuống, so sánh với đàn Piano khác các bạn sẽ biết phím đàn nặng hay nhẹ (gần đây người ta thích đánh đàn nhẹ, nên một số hãng cũng sản xuất đàn Piano phím nhẹ).
